แสวงเองมากบารมี
องค์เซียนคูเชี้ยงชุน
ตั้งตนได้ตั้งเขาฝึกปราชญ์เมธี แสวงเองมากบารมีคัมภีร์ว่า
สบายใจใคร่น้อยใจสุขกว่า ปล่อยใจพาใคร่มัวเมาควรลดนา
ประจักษ์ใจพบจิตพุทธพจน์ว่า ศาสน์หยูว่าบ่มจิตให้รู้ฟ้า
ชายดีไม่กินแดนคนชั่วช้า ร่ำรวยเกียรติยศหนาดุจควันลอย
ท่านเมิ่งจื่อว่า “รักคนไม่สนิท ฝืนการุณย์ รักษาคนไม่หาย ฝืนความรู้ คารวะคนไม่ตอบ ฝืนความเคารพ ปฏิบัติแล้วไม่ได้ ให้กลับมาแสวงหาที่ตนเอง หากตนเที่ยงใต้หล้าเข้าหา” คติว่า “นิตยวาจาแสวงเองมากบารมี” การแสวงหาด้วยตนเอง ให้ชาวโลกได้สำเร็จถึงปฐมมูลชีวิตสูงที่สุด ดังนั้นท่านไท้กะว่า “ฟ้าสร้างกรรม ยังน่าขัดเคือง คนสร้างกรรม ไม่ควรมีชีวิต” ชาวเต๋าว่า “ชะตาข้าคดเคี้ยวด้วยข้าไม่ตามใจฟ้า” ก็คือ “ชะตาข้าตั้งเอง บุญบารมีข้าแสวงหาเอง” หมายความว่า เคราะห์ภัยหรือบุญบารมีไม่ได้มาเองอยู่ที่ตนเองหาเอาจะเป็นปราชญ์เมธีหรือปุถุชนล้วนอยู่ที่ใจเดียวของข้า ดังนั้นปราชญ์โบราณว่า “การแบ่งแยกปราชญ์กับป่าเถื่อน ก็อยู่ที่ใจเดียวนี้ ปราชญ์ใจเหี้ยมก็กระทำป่าเถื่อนได้ คนป่าเถื่อนข่มใจได้ก็เป็นปราชญ์เมธี” จะเอาบุญบารมี เอาเคราะห์ภัย เอาความสำเร็จหรือความล้มเหลวก็สุดแท้แต่ ดังนั้น “คุณธรรมอยู่ที่ข้าจะปฏิบัติปราชญ์ก็อยู่ที่ข้าจะกระทำ”
ท่านขงจื่อว่า “ตนตั้งได้ช่วยตั้งผู้อื่น ตนถึงก็ถึงผู้อื่น” มหาบุรุษต้องตั้งตนเองโดยไม่ขอร้องเขา จึงจะเป็นวิถีแห่งมหาบุรุษ ถ้าหากอยากให้ “ผู้อื่นตั้งแล้วช่วยเราตั้ง ผู้อื่นถึงแล้วช่วยเราถึง” นั่นคือพึ่งพาอาศัยเขาจึงตั้งได้ มันเป็นวิถีของคนสามัญ จนแล้วไม่ละอายคือคนจนไม่อาศัยแรงงานตนจึงเป็นคนที่ไม่ละอาย ต่ำต้อยไม่ขายหน้าคนต่ำต้อยชอบขอร้องคนอื่นจึงเป็นคนที่ไม่ขายหน้า ดังนั้นบุรุษผู้สนใจ โอรสสวรรค์ หยิ่งทนงต่อราชาอุปราช ดูแคลนต่อยศฐาบรรดาศักดิ์ มองเกียรติยศชื่อเสียงต่ำต้อย อยู่ที่ตนสามารถจะไม่ต้องขอร้องคนอื่นแม้แต่สักอย่างเดียว นั่นคือความไม่สำคัญตน แล้วก็ไม่ให้สำคัญผู้อื่นด้วย ดังนั้น ท่านขงจื่อว่า “สัตบุรุษขอร้องแต่ตน คนสามัญขอร้องแต่ผู้อื่น”
ท่านเหลกเฉียซัวว่า “คุณค่าคนตั้งตนเคารพตน อย่าตามหลังคนเรียนคำพูดคน” ก็หมายความว่า คุณค่าของคนก็อยู่ที่ตนเองตั้งตัวได้ไให้ความสำคัญแก่ตัวเอง จะเห็นว่าแบบนี้ เราก็สามารถมองเห็นชะตาชีวิตของตนเองได้ เห็นจิตวิญญาณของตนเอง เห็นนิสัยคุณสมบัติของตนเองมองเห็นความสดใสของตนเอง
การเอาแบบอย่างคนอื่น พึ่งพิงคนอื่น ย่อมไม่สามารถมองเห็นการอยู่ของตนเอง คำพูดที่ว่า ตั้งตนหาใช่ขอร้องคนให้ตั้ง ตั้งแต่สมัยโบราณมา บุคคลสำคัญที่สำเร็จได้ยิ่งใหญ่นั้น ล้วนอยู่ท่ามกลางฟ้าดินล้วนสามารถกระทำได้ด้วยตนเป็นนายแห่งตน ด้วยการยืนหยัดระหว่างฟ้าดิน นับประสาอะไรกับเรื่องของโลก มีแต่ตนเท่านั้นเป็นที่พึ่ง คนอื่นพึ่งไม่ได้ อย่างที่ท่านเมิ่งจื่อพูดว่า “แสวงหาก็ได้ ละทิ้งก็สูญเสีย” เป็นการแสวงเอาที่ตน แสวงเอาข้างใน หาใช่แสวงเอาที่ผู้อื่นหรือแสวงเอาจากภายนอก
เรื่องใต้หล้า สรุปต้องตั้งตน เข้มแข็งตน แสวงที่ตน ที่ว่าแสวงที่ตน คือสัตบุรุษตั้งได้ไม่แปลก สัตบุรุษเข้มแข็งไม่พัก ในระหว่างวิกฤตตนเท่านั้นที่พึ่งได้ คนอื่นพึ่งไม่ได้ สิ่งเหล่านี้บรรดาศิษย์ควรจะรู้ ข้าผู้ศักดิ์สิทธิ์เน้นให้พิจารณา “คนที่มาแล้วไม่ขออะไร มีคุณสมบัติสูง” “ไม่อยากคือแกร่ง” คนเราต้องเอามือคู่นี้ไปต่อสู้ จึงจะเป็นทางแห่งมหาบุรุษ เหมือนตนพูดทั่ว ๆ ไปว่า “ลูกต้องเลี้ยงเอง ข้าวต้องปลูกเอง” “สุภาพบุรุษไม่กินของเหลือเดน ไม่ใช้เงินของเขา” ตั้งแต่โบราณวีรบุรุษมีประวัติโด่งดัง ไม่มีหรอกที่ตนเป็นผู้สร้างสรรค์
